مکمل‌های طبیعی GLP-1 برای کاهش وزن: معجزه یا تبلیغات؟
کاهش وزن همیشه یکی از دغدغه‌های اصلی افراد بوده و بازار مکمل‌ها و محصولات کاهش وزن همواره پر از گزینه‌های جدید است. در این میان، اخیراً محصولاتی تحت عنوان مکمل‌های طبیعی GLP-1 وارد بازار شده‌اند که ادعا می‌کنند می‌توانند مانند داروهای کاهش وزن شناخته‌شده‌ای نظیر Ozempic و Wegovy عمل کنند؛ البته بدون نیاز به تزریق، مشکلات بیمه و قیمت‌های بالا. این محصولات با وعده‌هایی مثل کاهش اشتها، مدیریت قند خون و در نهایت کاهش وزن معرفی می‌شوند. اما آیا این مکمل‌ها می‌توانند جایگزین واقعی برای داروهای اثبات‌شده باشند؟ در این مقاله به بررسی علمی این ادعاها می‌پردازیم.
GLP-1 چیست و چرا مهم است؟
GLP-1 یا «پپتید شبه‌گلوکاگون-۱»، هورمونی است که به طور طبیعی در روده تولید می‌شود و نقش مهمی در تنظیم قند خون و کاهش اشتها دارد. این هورمون از طریق تحریک ترشح انسولین و کاهش سرعت تخلیه معده، به بدن کمک می‌کند که به تدریج قند خون خود را تنظیم و کنترل کند و احساس سیری بیشتری داشته باشد.
داروهایی مانند Ozempic و Wegovy با تقلید از عملکرد این هورمون، افراد را به سمت کاهش وزن و کنترل بهتر قند خون سوق می‌دهند. اما این داروها گران و تزریقی هستند و بسیاری از افراد به دنبال روش‌های ساده‌تری برای دسترسی به اثرات مشابه می‌گردند. همین موضوع، بازار مکمل‌های طبیعی GLP-1 را رونق داده است.
مکمل‌های طبیعی GLP-1 چگونه کار می‌کنند؟
سازندگان مکمل‌های طبیعی GLP-1 مدعی‌اند که محصولاتشان، بدون تحریک و تنها با استفاده از مواد گیاهی، تولید طبیعی این هورمون را در بدن افزایش می‌دهند. این مکمل‌ها معمولاً حاوی ترکیباتی مثل عصاره پرتقال خونی، چای سبز، بلغور جو دوسر و فیبرهای طبیعی مانند اینولین کاسنی هستند که به ادعای تولیدکنندگان، می‌توانند بر مسیرهای مربوط به GLP-1 اثر گذاشته و تولید طبیعی این هورمون را تقویت کنند.
دکتر رخا کومار، متخصص غدد و طب چاقی، در این باره توضیح می‌دهد که برخی از این ترکیبات گیاهی ممکن است به طور غیرمستقیم مسیرهای GLP-1 را تحت تاثیر قرار دهند یا حتی از برخی اثرات این هورمون الگوبرداری کنند، اما جایگزین واقعی آگونیست‌های دارویی GLP-1 نیستند. به گفته کومار، این مکمل‌ها نمی‌توانند تاثیرات عمیق و قابل‌اعتمادی که داروهای GLP-1 ارائه می‌دهند را به همان شکل و با همان شدت فراهم کنند.
بررسی علمی اثربخشی مکمل‌ها
تا کنون تحقیقات گسترده و جامعی روی این مکمل‌های طبیعی انجام نشده است. البته برخی مطالعات کوچک نتایج مثبتی را نشان داده‌اند. مثلاً مطالعه‌ای در سال ۲۰۲۲ که در مجله Nutrients منتشر شد، به این نتیجه رسید که عصاره پرتقال خونی می‌تواند به کاهش وزن افرادی که از رژیم غذایی سالم و ورزش استفاده می‌کنند، کمک کند. همچنین، مطالعه‌ای در سال ۲۰۱۰ نشان داد که مصرف عصاره زعفران، یکی دیگر از ترکیبات موجود در مکمل‌های GLP-1، باعث کاهش میان‌وعده‌های مصرفی در زنان با اضافه وزن کم شده و در نهایت منجر به کاهش وزن شد.
اما در عین حال، دکتر بریتا ریسون، پزشک خانواده و مدیر پزشکی مرکز Knownwell، می‌گوید که این مطالعات پراکنده و محدود هستند و برای نتیجه‌گیری قطعی، نیاز به بررسی‌های بیشتری داریم. به گفته ریسون، سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA) نیز هیچ کدام از این مکمل‌ها را تایید نکرده و نمی‌توان به تبلیغات آن‌ها بدون شواهد علمی محکم اعتماد کرد.
نکات ایمنی و توصیه‌ها
مکمل‌های طبیعی GLP-1 اگرچه در نگاه اول جذاب به نظر می‌رسند، اما باید توجه داشت که به دلیل عدم نظارت FDA، ایمنی و اثربخشی آن‌ها به طور کامل تضمین نشده است. دکتر کومار تاکید می‌کند که این محصولات ممکن است عوارض جانبی داشته باشند یا با سایر داروها تداخل کنند و مصرف‌کنندگان باید در استفاده از آن‌ها محتاط باشند. از آنجایی که مکمل‌ها بدون تاییدیه علمی و نظارتی وارد بازار می‌شوند، برخی از این محصولات ممکن است به دلیل نداشتن استانداردهای لازم، اثربخشی محدودی داشته باشند.
آیا راه‌های طبیعی برای افزایش GLP-1 وجود دارد؟
بله. اگر به دنبال راه‌های طبیعی برای افزایش تولید GLP-1 در بدن هستید، تغذیه سالم و ورزش همیشه از بهترین گزینه‌ها هستند. غذاهای سرشار از چربی‌های سالم مثل آووکادو و ماهی سالمون، همچنین مواد غذایی غنی از فیبر مثل سیب، حبوبات و سبزیجات، می‌توانند به افزایش طبیعی سطح GLP-1 در بدن کمک کنند. علاوه بر این، خواب کافی، مدیریت استرس و فعالیت بدنی منظم نیز از عواملی هستند که بر تنظیم هورمون‌ها و متابولیسم بدن تاثیر مثبتی دارند.
نتیجه‌گیری: مکمل‌های طبیعی GLP-1، تبلیغاتی پر زرق و برق یا اثربخش؟
در نهایت، اگرچه مکمل‌های GLP-1 ممکن است در کوتاه‌مدت برای برخی افراد تاثیراتی داشته باشند، اما برای افرادی که به دنبال کاهش وزن جدی و پایدار هستند، این مکمل‌ها نمی‌توانند جایگزین روش‌های علمی و تاییدشده شوند. بهترین راه برای کاهش وزن پایدار، پیروی از یک برنامه غذایی متعادل و تمرینات ورزشی منظم است که با مشورت پزشک و مربی طراحی شده باشد. از ادعاهای تبلیغاتی بدون شواهد علمی محکم دوری کنید و همواره قبل از مصرف هر نوع مکمل، با متخصص تغذیه یا پزشک خود مشورت کنید.